ΠΗΓΗ 11
Αρχή της εικονομαχίας και καταστροφή των εικόνων
"Ο τύραννος (για τον Λεόντα Γ΄) [...] την αγίαν και δεσποτικήν εικόνα του Χριστού του θεού ημών, την ιδρυμένην ύπερθεν των βασιλικών πυλών, εν οίσπερ διά τον χαρακτήρα η αγία Χάλκη λέγεται, κατένεγκαι και πυρί παραδούναι, ο και πεποίηκεν".
Βίος Αγίου Στεφάνου του Νέου, Migne Patrologia Graeca 100, στ. 1085
ΠΗΓΗ 12
Ο Κωνσταντίνος Ε' (741-775) διατάσσει να μετατραπεί η εκκλησία των Βλαχερνών σε "λαχανόκηπο και ορνιθώνα"
"Και ούτως τα του Χριστού άπαντα μυστικά εξάραντος, "οπωροφυλάκιον" καί ορνεοσκοπείον την Εκκλησίαν εποίησεν. Δέντρα και όρνεα παντοία, θηρία τε και άλλα τινά εγκύκλια δια κισσόφυλων, γεράνων τε και κορωνών, και ταώνων τούτην περιμουσώσας, ιν' είπω, αληθώς άκοσμον έδειξεν".
Βίος Αγίου Στεφάνου, Migne Patrologia Graeca 100, στ. 1120
ΠΗΓΗ 13
Εικονομάχοι καλύπτουν την εικόνα τον Χριστού με ασβέστη. Μικρογραφία από το Ψαλτήρι Χλουντώφ (γύρω στο 830)
(Μόσχα, Ιστορικό Μουσείο).
ΠΗΓΗ 14
Το διάταγμα της εικονομαχικής συνόδου της Ιερείας (754)
Ομόφωνα ορίζουμε ότι οι παντός είδους εικόνες που έχουν κατασκευασθεί από κάθε είδους υλικό και έχουν ζωγραφιστεί από τον κακότεχνο χρωστήρα των εικονογράφων θα είναι στο μέλλον απόβλητες από τις χριστιανικές εκκλησίες και ξένες και αποκρουστικές για τους Χριστιανούς. Και κανένας πια να μην έχει το δικαίωμα να ασκεί το ανόσιο και ασεβές αυτό επάγγελμα. Όποιος τολμά από δω και πέρα να κατασκευάζει ή να προσκυνά ή να τοποθετεί σε εκκλησία ή ιδιωτική κατοικία ή να αποκρύπτει εικόνες, αν αυτός είναι επίσκοπος ή διάκονος, να καθαιρείται, αν είναι μοναχός ή λαϊκός, να αναθεματίζεται και να είναι υπόλογος απέναντι στους αυτοκρατορικούς νόμους, με την κατηγορία ότι στρέφεται ενάντια στις διαταγές του θεού και είναι εχθρός των πατροπαράδοτων δογμάτων.
Η. Hennephof (εκδ.) Textus Byzantinos ad Iconomachiam pertinentes in ususm academicum,Λέιντεν 1969, 73
ΠΗΓΗ 15
Τα επιχειρήματα των εικονοκλαστών.
Οι εικόνες αναπληρώνουν τα είδωλα και άρα αυτοί που τις προσκυνούν είναι ειδωλολάτρες. Όμως δεν πρέπει να προσκυνούμε κατασκευάσματα των ανθρώπινων χεριών και κάθε είδους ομοίωμα. Πληροφόρησέ με ποιος μας άφησε ως κληρονομιά αυτήν την παράδοση, δηλαδή να σεβόμαστε και να προσκυνούμε κατασκευάσματα χεριών, και εγώ θα συμφωνήσω ότι αυτό είναι νόμος του Θεού.
Επιστολή του Λέοντος Γ' στον πάπα Γρηγόριο Β', στο: Μ. Kaplan, Βυζάντιο και Ελλάδα, μετ. Μ. Βαρέπας, εκδ. Α. Δεληθανάσης, Αθήνα 1994, 158.
ΠΗΓΗ 16
Οι αποφάσεις και ο λεγόμενος "όρος" της Ζ' ΟικουμενικήςΣυνόδου (787)
Ανατράπηκαν οι αποφάσεις της εικονοκλαστικής συνόδου (754) μετά από εμπεριστατωμένη εισήγηση, που πιθανότατα έκαμε ο πατριάρχης Ταράσιος. Η εικονομαχία καταδικάσθηκε ως αίρεση, αποφασίσθηκε η καταστροφή της εικονομαχικής φιλολογίας και η αναστήλωση των εικόνων, χωρίς να γίνει διάκριση στο υλικό κατασκευής τους ή στον χώρο που ήταν εκτεθειμένες. Ο συνοδικός "Όρος" προσδιόριζε επακριβώς τον σκοπό της "εικονικής ανατυπώσεως": "αυτοί που κοιτάζουν τις εικόνες θυμούνται και ποθούν τις εικονιζόμενες μορφές και απονέμουν σ' αυτές ασπασμό και τιμητική προσκύνηση, όχι την αληθινή λατρεία που ταιριάζει μόνο στη θεία φύση. Γιατί η τιμή που απονέμεται στην εικόνα μεταβαίνει στην πρωτότυπη έννοια και όποιος προσκυνάει την εικόνα προσκυνάει (ουσιαστικά) την υπόσταση του εικονιζόμενου σ' αυτή".
Ιστορία του Ελληνικού Εθνους, τ. Η' (Αθήνα 1979), 40.
ΠΗΓΗ 17
Τα επιχειρήματα των εικονολατρών
Προσκυνώ και σέβομαι το Σταυρό και τη λόγχη, τον κάλαμο και το σπόγγο, με τα οποία οι θεοκτόνοι Ιουδαίοι βασάνισαν και ύβρισαν και τέλος σκότωσαν τον Κύριό μου, γιατί όλα αυτά στάθηκαν όργανο του έργου της σωτηρίας των ανθρώπων. Πώς λοιπόν, να μην προσκυνήσω και τις εικόνες που κατασκευάζουν οι πιστοί με αγαθή προαίρεση και με σκοπό τη δοξολογία και την ανάμνηση των παθημάτων του Χριστού; Ότι δεν προσκυνώ την ύλη, είναι φανερό. Διότι, αν καταστραφεί το σχήμα ενός σταυρού που είναι κατασκευασμένος από ξύλο, το ρίχνω στη φωτιά να καεί. Το ίδιο συμβαίνει και με το ξύλο των εικονισμάτων, όταν καταστραφεί.
Ιωάννης Δαμασκηνός, Περί εικόνων, μετ. Λ.Τσακτσίρας, στο: Λ. Τσακτσίρας-Ζ. Ορφανουδάκης-Μ. Θεοχάρη. Ιστορία Ρωμαϊκή και Βυζαντινή, ΟΕΔΒ, Αθήνα 1999, 183.
ΠΗΓΗ 18
Τα τελικά εδάφια του δογματικού διατάγματος σχετικά με τη λατρεία των εικόνων κατά την ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδο:
«Έτσι, βαδίζουμε τη βασιλική οδό και ακολουθούμε την παιδεία που εμπνεύστηκε με θείο τρόπο από τους Άγιους Πατέρες μας και την Παράδοση της καθολικής Εκκλησίας... Αποφασίζουμε με κάθε ακρίβεια και μετά από ολοκληρωμένο έλεγχο ότι, όπως ο Άγιος και Ζωοποιός Σταυρός, και οι άγιες και πολύτιμες εικόνες που ζωγραφίζονται με χρώματα, που φτιάχνονται με μικρούς λίθους ή με κάθε άλλο υλικό που προορίζεται για αυτό το σκοπό, πρέπει να τοποθετηθούν μέσα στις άγιες εκκλησίες του Θεού, επάνω στα δοχεία και τα ιερά άμφια, επάνω στους τοίχους και στα μαδέρια, μέσα στα σπίτια και στους δρόμους, είτε είναι εικόνες του Θεού και Κυρίου μας και Λυτρωτή Ιησού Χριστού, είτε της εξαιρέτου και άσπιλης Μητέρας του Θεού, είτε των αγίων αγγέλων και των σεβαστών αγίων. Έτσι, κάθε φορά που βλέπουμε την απεικόνισή τους στην εικόνα, κάθε φορά που παρακινούμαστε να τις θεωρούμε ενθυμούμενοι αυτούς που απεικονίζονται, αποκομίζουμε περισσότερη αγάπη για εκείνους και παρακινούμαστε περισσότερο να τους τιμούμε, ασπαζόμενοι τις εικόνες τους και μαρτυρώντας την ευλάβεια και όχι τη λατρεία που, σύμφωνα με την πίστη μας, αρμόζει μόνο στη θεία φύση, αλλά με τον τρόπο που τιμούμε τον πολύτιμο και ζωοποιό Σταυρό, το Άγιο Ευαγγέλιο και άλλα ιερά αντικείμενα, τα οποία τα τιμούμε δια του λιβανίσματος και των λαμπάδων, σύμφωνα με την ευλαβή συνήθεια των παλαιοτέρων. Επειδή η της εικόνας τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει, αυτός που ευλαβείται την εικόνα, ευλαβείται το πρόσωπο που απεικονίζεται…»
Mansi, τ. XII, cοl. 377-380, γαλλική μετάφρ. από τον L. Ouspensky, Δοκίμιο για τη θεολογία της εικόνας στην Ορθόδοξη Εκκλησία, τ. Ι, Παρίσι, 1960, σσ. 157-159.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου